آشنایی با کرم کدو ( تنیا )

تنیاساژیناتا ( کرم کدو )

به کرم تنیاساژیناتا  کرم پهن گوشت گاو وبه فارسی کرم کدویا تنیای گاونیز  گفته می شود.علیرغم این که اغلب مبتلایان یک کرم در روده دارند مواردی از آلودگی با ۱۲ کرم هم گزارش شده است. کرم بالغ ساژیناتا در روده باریک انسان زندگی می کند .....

طول کرم ۴ تا ۸ متر ، دارای ۴ بادکش  است که بوسیله بادکش های موجود در سر به مخاط روده باریک می چسبدتعداد بندهای آن هزار تا دو هزار بند می باشد .بندها از نظر جنسی هرمافرودیت هستند.( هر دو دستگاه تناسلی نر وماده در این بندها وجود دارد)بندهای آخر بنام بند بارور بطور تک تک از بدن کرم جدا وبه خودی خود هنگام روز از طریق مقعد همراه مدفوع دفع میشونداین انگل ۲ میزبان دارد میزبان نهایی آن انسان ومهمترین میزبان واسط آن گاو و گاهی شتر می باشد.طول عمر کرم بیشتر از۲۵ سال می باشد.

کرم کدوی خوک و انسان یا تنیاسلیوم گونه‌ای از کرمهای پهن ، رده نواریان است. نواریان اکثرا دراز و دارای بدنی پهن هستند که از تعداد زیادی قطعات یا بندهای کوتاه تشکیل گردیده‌اند. این کرمها از کوتیکول پوشیده شده‌اند. دارای مجاری وازنشی یا دفعی هستند و یک حلقه عصبی با سه جفت طنابهای عصبی دارند. اینها دهان و لوله گوارش ندارند و مواد غذایی از دیواره بدنشان جذب می‌شود و همگی انگلهای داخلی هستند و کرمهای بالغ در روده مهره‌داران و لاروها در بافتهای میزبان واسط به سر می‌برند.
شکل ظاهری
کرم کدو خوک و انسان یا تنیاسولیوم از زمانهای قدیم شناخته شده است. یک سر کوچک گره مانند یا اسکولکس دارد که در کناره‌های آن چهار مکنده یا بادکش و در نوک یا روستلوم آن دایره‌ای از قلابهای متعدد دیده می‌شود. گردن یا منطقه جوانه ، اسکولکس را به بدن متصل می‌سازد. بدن شامل رشته‌ای تا ۱۰۰۰ بند یا پروگلوتید می‌باشد.

بادکشها و قلابها بکار چسبیدن اسکولکس به دیواره روده میزبان می‌آید و زنجیره پروگلوتیدها در حفره روده آزادانه قرار گرفته است. پروگلوتیدهای جدید در ناحیه گردن دائما بوسیله جوانه زدن پدید می‌آیند و با فشار پروگلوتیدهای دیگر به عقب رانده می‌شود. همچنان که پروگلوتیدها به عقب می‌روند، اندازه آنها افزایش یافته ، کامل‌تر شده بالاخره جدا می‌گردند.

پروگلوتید
هر بند بدن کرم کدو را پروگلوتید نامند. در هر پروگلوتید ، عضلات ، پارانشیم و قسمتهایی از مجاری وازنشی که بوسیله یک مجرای عرضی به هم متصل است، تعداد زیادی سلولهای شعله‌ای و اعصاب موجود است. هنگامی که یک پروگلوتید از اسکولکس فاصله معینی پیدا می‌کند، مجموعه کاملی از اندامهای جنسی نر و ماده در آن پدیدار می‌شود. در پروگلوتید دستگاه گوارش ، جریان خون و تنفس وجود ندارد و دستگاه تناسلی برعکس رشد زیادی کرده است.

دستگاه عصبی
در اسکولکس دو حلقه عصبی وجود دارد که روی این دو حلقه مزبور چهار جفت گانگلیون عصبی واقع شده است. علاوه بر آن گانگلیون بزرگ قعری نیز در اسکولکس وجود دارد. در هر طرف بدن در امتداد و نزدیک لوله یک زوج رشته عصب طولانی موجود است که در ستاسر بدن وجود دارد.

اندامهای حسی
در این جانوران به علت دارا بودن زندگی انگلی اندامهای حسی موجود نیست. ولی رشته‌ها عصبی زیادی در زیر پوست و اسکولکس آنها وجود دارد.
دستگاه تناسلی
این کرمها نر و ماده هستند و در هر قطعه بدن آنها هر دو دستگاه تناسلی نر و دستگاه تناسلی ماده وجود دارد. دستگاه تناسلی نر در قطعات نزدیک تر به گردن شروع به تشکیل شدن می‌نماید. ولی دستگاه تناسلی ماده در قطعات پایین تر بوجود می‌آید. بنابراین بیضه‌ها زودتر از تخمدانها تشکیل می‌شود. در بندهای میانی بدن ، هر دو دستگاه وجود دارد. به تدریج که به انتهای بدن نزدیک می‌گردد. در بندهای متوالی عمل لقاح انجام می‌شود و تخمها تشکیل می‌گردند. در بندهای آخر این دستگاه تناسلی از بین می‌رود و فقط آثاری از آنها باقی می‌ماند.

رشد تخم و چرخه زندگی کرم کدو
رشد و نمو یا سیر تکاملی تخمها در یک موقع شروع می‌شود و تا موقعی که پروگلوتیدهای رسیده از کرم جدا و از مدفوع میزبان به خارج دفع و سپس متلاشی می‌گردند، ادامه می‌یابد. پس از مدتی در هر یک از تخمهای پراکنده در روی زمین یک لارو شش قلابی بوجود آمده ، آنگاه تکامل تخمها متوقف می‌شوند. چنانچه خوکی این تخمها را بخورد، پوسته تخمها در روده خوک هضم شده و لاروها در خون یا عروق لنفی راه می‌یابند و از آنجا نیز به عضلات ارادی رفته و کیست پیدا می‌کنند.

کیست بزرگ و پر از مایع می‌شود و از این پس آن را کرم مثانه‌ای یا سیستی سرکوس می‌نامند. داخل سیستی سرکوس اسکولکس با بادکشها و قلابهای آن بوجود می‌آید. ولی رشد و نمو صورت نمی‌گیرد. وقتی انسان گوشت خوک محتوی چنین کیستی را بطور خام یا کاملا نپخته بخورد، دیواره خارجی کیست گوارش یافته و اسکولکس به روده میزبان (انسان) می‌چسبد و بدین ترتیب کرم کدوی جدید شروع به تشکیل شدن می‌نماید. عفونتهای رویانی در انسان ، موجب ابتلا سیستم اعصاب مرکزی شده و عوارض شدید و وخیمی به بار می‌آورد.

چرخه زندگی

 بندهای بارور از بدن انسان آزاد شده و موجب آلودگی گیاهان و علوفه می شود گاو به دنبال خوردن گیاهان و علوفه حاوی تخم کرم آلوده می شود تخم انگل در لوله گوارش گاو پاره شده جنین ۶ قلابی آزاد می شود، جنین ۶ قلابی جدار روده را سوراخ کرده ، وارد گردش خون  عمومی میشود و از طریق عروق خونی وارد بافتهای عضلانی گاو شده پس از ۶۰ تا ۷۰ روز بصورت کیست در می أید که به آن سیستی سرکوس بویس می گویند.کیست رسیده در گاو صورتی رنگ و ابعاد آن ۵-۹ میلی متر است.انسان با خوردن گوشت نیم پخته ای که مراحل لاروی ( آلوده کننده ) سیتی سرکوس بویس را داشته باشد مبتلا می شود . پس از ۱۰ تا ۱۲ هفته آلودگی روده ای ایجاد و لاروآزاد شده به جدار روده می چسبد . لارو  طی ۵/۲ تا ۳ ماه به کرم بالغ تبدیل و تخم گذاری می کند . کرم بالغ در روده انسان چندین سال زنده می ماند و شخص آلوده روزانه حدود ۸ عدد بند دفع می کند . تخمها در محیط بیرون بسیار مقاوم هستند بطوری که در محیط خشک تا ۳ هفته ودر محیط مرطوب تا ۵ ماه زنده می ماند.

کرم کدو یا تِنیا یک انگل روده است.
کرم کدو کرم پهن بلندی است که بدن آن از بند‌های متشابه زیادی تشکیل شده و متعلق به خانواده‌ سستود‌ها است.
سر کرم کدو.
دو نوع کرم کدو در بدن انسان دیده می‌شود:
کرم کدوی گاو
کرم کدوی خوک
انواع دیگری از کرم کدو می‌توانند انگل سگ یا گربه‌ها شوند.
طول انگل:
طول کرم کدو به نوع آن بستگی دارد. به طور مثال تنیای گاو می‌تواند ?? متر طول داشته باشد. در کشور‌های توسعه یافته این انگل با مصرف دارو به سرعت حذف می‌شود و به ندرت به ? متر می‌رسد.
ریخت‌شناسی:
کرم کدو دارای بدنی پهن و بلند و سفید‌رنگ است که به آن امکان می‌دهد مواد گوارش یافته? حاضر در رودهی میزبان را به طور مستقیم از طریق پوست وارد بدن کند. بدن آن از قطعه قطعه می‌باشد. سر آن نسبتاً گرد بوده و دارای ? آلت مکش است. در بالای آن‌ها نیز قلابی وجود دارد که مانع از کنده شدن انگل و دفع آن از بدن میزبان می‌شود.
چرخه زندگی:
لارو کرم کدو از طریق گوشت درست پخته نشده به انسان منتقل می‌شود. این لارو در بدن انسان رشد می‌یابد و پس از ? ماه قادر تولید مثل است. او تخم‌های خود را در بند‌های پایینی بدن خود نگاهداری می‌کند. هر کدام از این بند‌ها هزاران تخم را در خود جای می‌دهد. این بند‌ها از بدن انگل جدا شده و همراه با مدفوع از بدن میزبان خارج می‌شوند. حیواناتی (مثل خوک) که همه چیز را می‌خورند (خاک) و یا گاو‌ها که همراه با خوردن علوفه مقداری خاک را نیز می‌بلعند این تخم‌ها را جذب می‌کنند و به لوله گوارش خود راه می‌دهند. ابن تخم‌ها همچنین می‌توانند همراه آب به بدن میزبان منتقل شوند. تعداد بسیاری از این لارو‌ها به علت جذب نشدن توسط میزبان مناسب از بین می‌روند. باید توجه داشت که تخم کرم کدو به میزبان واسطه‌ای نیاز دارد تا بتواند به لارو تبدیل شود. این لارو‌ها نمی توانند در بدن همان حیوان بالغ شوند اما می‌توانند خود را از لوله? گوارشی به سلول‌های ماهیچه‌ای برسانند. با مصرف گوشت آلوده به لارو کرم کدو که درست پخته نشده است، این انگل به بدن انسان راه می‌یابد و در روده بالغ شده و به کرم تبدیل می‌شود و به این ترتیب چرخه زندگی آن ادامه می‌یابد.
چرخه زندگی کرم کدو.
در صورت جذب تخم کرم کدو، انسان دچار انگل روده‌ای نمی شود، ولی می‌تواند میزبان واسطه قرار گیرد. در این صورت لارو‌ها توسط جریان خون به ماهیچه‌ها، قلب، چشم و در حالت وخیم‌تری به مغز و نخاع منتقل می‌شوند و در آن‌جا تشکیل کیست دهند. این حالت در مورد کرم کدوی خوک متداول‌تر است.
تشخیص و درمان:
فردی که به انگل کرم کدو دچار است ممکن خود از آن ناآگاه باشد، چرا که این بیماری بسیاری از اوقات علایم مشخصی ندارد. کرم کدو می‌تواند باعث درد در حفره‌ی شکمی، حالت تهوع و اختلال در اشتها شود، اما این حالت در همه? افراد رخ نمی‌دهد. آزمایش خون و مدفوع در این حالت لازم است.
این بیماری انگلی امروزه با مصرف دارو به سرعت درمان می‌شود. برای حذف کیست‌های لارو نیز امروزه درمان وجود دارد (در برخی از موارد با عمل جراحی)، اما این درمان گاه ریسک‌های زیادی دارد.

علائم بالینی

درد ناحیه بالای شکم ،عصبانیت، سرگیجه،تهوع،کاهش اشتها یا افزایش اشتها،دل درد در ناحیه آپاندیس به علت ورودبندکرم یا تخم در مجرای آپاندیس.

تشخیص

 بیماری از طریق  یافتن بندهای باروردر رختخواب یا مدفوع و یا یافتن تخم در مدفوع  یا اطراف مقعد که بوسیله تست نوارچسب  تشخیص داده می شود .

درمان

به چه کسانی نباید از این دارو بدهید
   

به هر مراجعه کننده چقدر دارو میتوانید بدهید
   

مقدار و طرز دادن دارو
   

سن و وزن
   

شکل دارو
   

نام دارو

زنان باردار
   

۲ قرص
   

کودک ابتدا یک قرص را می جود و با کمی آب می بلعد سپس یک ساعت بعد قرص دیگر را می جود و با کمی آب می بلعد
   

۸ – ۲ سال

(۱۱ تا ۳۴ کیلوگرم)
   

قرص جویدنی ۵۰۰ میلی گرم

 
   

نیکلوزامید

 
   

3 قرص
   

۳ قرص ، به روش فوق

 
   

(14 – 9 ) سال

بیش از ۳۴ کیلو گرم

 
   

4 قرص
   

۴ قرص ، به روش فوق

 
   

بزرگسالان

توجه کنید :

۱-  این دارو را باید بعداز یک غذای سبک مانند صبحانه بخورند با این وجود می توان آن را با معده خالی ، یک ساعت قبل و یا دو ساعت بعد از غذا مصرف کرد.

۲-  در صورت عدم بهبودی ، می توان  درمان را بعد از ۷ روز تکرار کرد.

۳-  برای کودکان خردسال ، قرص را خرد کرده و سپس با کمی آب مخلوط نمایید.

۴-  یک ماه پس از درمان برای انجام آزمایش مدفوع واطمینان از بهبودی، بیماررابه پزشک ارجاع نمایید.

پیشگیری

۱٫                   عدم استفاده از  فاضلاب تازه انسانی در آبیاری  سبزیجات ومراتع.

۲٫                  انجمادگوشت در حرارت ۱۵ -۱۰درجه زیر صفر به مدت ۱۰ -۵روز .

۳٫                  آموزش به مردم در مورد دفع صحیح زباله و عدم استفاده از کودهای انسانی تازه در مزارع

۴٫                  آموزش به مردم در مورد دفع صحیح مدفوع وضد عفونی کردن توالتهای آلوده

۵٫                  نظارت بر تهیه و توزیع گوشت در کشتارگاهها و قصابیها

۶٫                  آموزش در مورد اجتناب از خوردن گوشت گاو و یا شتر بصورت خام یا نیم پز

۱٫                   پیگیری بیماران شناخته شده تحت درمان

تنیا سولیوم یا کرم کدوی مسلح یا تنیای خوک
کرم بالغ تنیاسولیوم به طول ۲-۴ متروو در زمان رشد کامل ۸۰۰-۱۰۰۰ تند داردسر آن دارای چهار بادکش و یک برآمدگی است در اطراف این برآمدگی تعداد قلاب به شکل شمشیر کوچک وجود دارد که دلیل نامگذاری آن بنام کرم کدوی مسلح است . دوره زندگی آن طولانی و بیشتر از ۲۵ سال می باشد.تنیازیس در اثررشد تنیاسولیوم در روده کوچک انسان بوجود می آید .تنیازیس ایجاد شده در اثر کرم کدوی مسلح هر چه زودتر باید درمان شود ، چون امکان خود آلایش انسان با تخم این انگل وجود دارد و در نتیجه خطر ابتلای با فرم نوزادی آن وجود دارد . میزبان واسط آن خوک و خرسهای وحشی هستند. انسان تنها میزبان اصلی می باشد.

 سیر تکاملی – تخم ها که بوسیله میزبان اصلی دفع می شوند باغذا یا آب توسط میزبان واسط خورده میشود، تخم ها باز شده وجنین ۶ قلابه ازپوشش خود بیرون می آیدکه دیواره روده را سوراخ کرده وارد عردق خونی گشته و از این طریق به عضلات مختلف بدن حیوان حمل می شود و در مدت ۶۰ – ۷۰ روز تبدیل به سیسی سرکوسمی شود،سیتی سرکوس موجود در گوشت خام یا نپخته بوسیلهانسان خورده می شود و در روده کوچک تبدیل به کرم بالغ می  شود.

علائم بالینی – درد ناحیه بالای شکم ،عصبانیت، سرگیجه،تهوع،کاهش اشتها یا افزایش اشتها،دل درد در ناحیه آپاندیس به علت ورودبندکرم یا تخم در مجرای آپاندیس.

راههای انتقال  ۱ – خوردن گوشت نیم پخته ی خوک که دارای سیتی سرکوس سلولر می باشد .۲ – خوردن سبزی،آب ،و غذاهای آلوده به تخم تنیا سولیوم .

تشخیص : آزمایش مدفوع و مشاهده تخم انگل  .

درمان : درمان توسط نیکلوزامید می باشدوباید به فاصله ۳ – ۲ ساعت بعد از درمان مسهل نمکی جهت تسریع در خروج کرم از بدن تجویزشود .


پیشگیری  : * درمان افراد بیمار * رعایت بهداشت فردی * بازرسِی و معاینه گوشت خوک *پختن کامل گوشت خوک---البته این 2 مورد آخر در ایران کابردی نداره!!!

با تشکر از پزشکان بدون مرز برای تدوین این مطلب

اینجا نظر دهید...